Angstlijst - Mindtuning
Angsten per categorie
Sociaal

iedere sociale fobie en angst

Ruimtelijk

Hoogtevrees, pleinvrees, rijangst, etc.

Natuur

dieren, insecten, onweer, water, natuurverschijnselen, etc

Lichamelijk

naaldangst, verwondingsangst, bloedangst, etc

Overig

Alle angsten en fobieën die niet tot een van de andere classificaties behoren.

Waar komen al die vreemde angsten toch vandaan? (En hoe kom je er vanaf?)

Printvriendelijke versie

De creatieve geest
De menselijke geest is bijzonder creatief in het bedenken van oplossingen, maar ook in het bedenken van problemen. Beiden passen in hetzelfde proces van ontwikkeling en vooruitgang: zonder probleem geen oplossing. Dagelijks worden we omringd door de meest vernuftige uitvindingen en creatieve uitingen. Het Internet is een goed voorbeeld van wat er uit het menselijk brein kan ontstaan. Mensen zijn meesters in het bedenken van scenario’s die een echt leven kunnen gaan leiden. Een vaardigheid die ons soms van pas komt.

Maar onze geest kan ook dingen bedenken die ons tegenwerken. Een reeks treffende voorbeelden vind je op deze site; kijk maar naar de lijst van alle verschillende angsten. De meeste mensen kunnen zich bij veel vormen van irreële angst niets voorstellen. Maar in bijna iedereen huist wel de aanleg tot onlogische, vergezochte, vooringenomen en bevooroordeelde gedachten. En wanneer we die combineren met angstprikkels wordt het aannemelijk dat ieder mens ook de potentie heeft om onlogische, vergezochte, vooringenomen en bevooroordeelde angsten te vormen.

De directe oorzaak van een irreële angst
In het geval van een angstprobleem is het een belangrijke eerste stap om te beseffen waar deze angst vandaan komt. Dat betekent niet dat we per se in het verleden hoeven te spitten om het antwoord te vinden op waaróm iemand nu specifiek bang is voor spinnen, een vliegfobie heeft of waarom iemand 30 keer in een uur zijn/haar handen moet wassen. Iedere vorm van irreële angst, paniek en/of dwang is het gevolg van een overactiviteit van het zenuwstelsel. Het angstspectrum is breed en gaat van een lichte verlegenheid tot paniekaanvallen, van een zekere mate van faalangst tot een dwangstoornis die je leven beheerst. Maar ze hebben met elkaar gemeen dat ze allemaal producten zijn van ons onbewuste zenuwstelsel, dat zichzelf een verhoogde activiteit van angst heeft aangeleerd.

Stress en leefstijl
Wanneer je lange tijd hebt blootgestaan aan stress of verwarring, of een heftige gebeurtenis hebt meegemaakt - soms in combinatie met bepaalde leefpatronen (roken, alcohol, suikerrijk eten en koffie) of overgenomen angstig gedrag uit de omgeving - raakt het zenuwstelsel overactief. Deze overactiviteit verstoort je lichaamsfuncties en dit verstoort dan weer het denken. Er ontstaat een programmafoutje en hieromheen een gedragspatroon: het onderbewuste is zelf een creatief proces gestart om de angstgevoelens te legitimeren. Dit op basis van herinneringen en associaties. Zo ontstaan de meest creatieve angsten. Maar: ze zijn een onterecht signaal van je lichaam; er is in gevallen van irreële angsten namelijk redelijkerwijs geen sprake van écht gevaar. Het zijn loze gevoelens en gedachten die er alleen maar zijn omdat je zenuwstelsel een ‘verklaring’ heeft gezocht voor de actieve conditie waarin het verkeert (je angstmechanisme is op de ‘aan’-knop blijven steken en denkt nu dat dit normaal is). Vervolgens ontstaat de neiging om iets met die angst te gaan doen, volkomen logisch. Je luistert (gehoorzaamt) naar de signalen, gaat naar therapie, spreekt over je angst, leest van alles over je angst, verbijt je over je angst, gaat zoeken naar verklaringen, vechten tegen je angst, en ga zo maar door.

Ziekte of gewoon… een gewoonte?
Dit zijn allemaal gedragspatronen die het zenuwstelsel conditioneren en actief houden, om dat te doen wat het nu heeft aangeleerd te doen. En dat is de valkuil waarin iedereen met een angstconditie steeds weer trapt. Deze informatie is heel belangrijk om te begrijpen. Wanneer je last hebt van overmatige angst, ben je niet echt bang in de zin dat je daadwerkelijk in gevaar bent. Maar je beleeft wél de sensaties en gedachten van angst. En deze zijn het product van een overactief deel van je zenuwstelsel; een activiteit die je zelf - onbedoeld - in stand houdt door er in mee te gaan, en er denkt wat mee te moeten doen. De meeste therapeuten en psychiaters vertellen dit niet aan hun patiënten. Sterker nog, ze zijn hier nauwelijks van op de hoogte. Ze behandelen angst als een psychologisch probleem of als een ziekte. Sommige psychiaters geloven nog steeds dat de oorzaak van een angstconditie een chemische disbalans is van neurotransmitters (stofjes) in de hersenen. Maar zoals de huidige moderne wetenschap bevestigt, wordt angst niet veroorzaakt door een chemische disbalans, maar is de chemische disbalans hooguit een gevolg van een overactiviteit van het zenuwstelsel. Er zijn ook therapeuten die denken dat het ligt aan een verstoring van energiebanen, dat angst een erfenis is uit een vorig leven, of mogelijk het gevolg van een contact met buitenaardse wezens. Een angstprobleem is geen van allen: het is een gedrag, een geconditioneerde gewoonte die de overactiviteit van een deel van je zenuwstelsel in stand houdt.

Criteria voor goede hulpverlening
De beste manier om van je angstklachten af te komen, is een goede coach of therapeut vinden die dit precies snapt. Daar zijn er jammer genoeg maar weinig van. De meeste therapieën, inclusief cognitieve gedragstherapie, gaan met de angst aan de slag en niet met de oorzaak. Dit heeft een contraproductief effect. Men kán wel ver komen in het beheersen van de angst, bijvoorbeeld door exposure, maar de angst gaat bijna nooit helemaal weg. Hij wordt in het meest gunstige geval ‘leefbaar’, en dat is eigenlijk het meest ongewilde effect, omdat je bij de kleinste tegenslag zo weer op je oude angstniveau zit. Medicatie is evenzeer af te raden, dit heeft alleen maar een onderdrukkend effect, is schadelijk voor de gezondheid en gaat vaak gepaard met vervelende bijwerkingen. Angst is een bewust en onderbewust aangeleerd gedragspatroon, net als nagelbijten, en leer je niet af met een pilletje. De meeste mensen krijgen hun ‘oude’ angstbeleving terug nadat ze met de medicatie stoppen.

Belangrijke stappen om angst te overkomen
De eerste stap is je angst te ontmaskeren: door de beelden en gedachten in je hoofd af te stemmen op de werkelijkheid. Vervolgens is het zaak je energie en gedachten weer te richten op dingen die je wél wilt. En dan te stoppen met je oude gedragspatroon en weer leuke activiteiten te gaan ondernemen. Zo kom je uit de cirkel en reageert jouw lichaam met nieuw, niet-angstig gedrag. Omdat het voor jouw lichaam en zenuwstelsel veel makkelijker is om niet-angstig te zijn, kan dit proces razendsnel plaatsvinden. Denk dan eerder aan dagen, dan aan weken. Het is belangrijk om een goede coach of therapeut te vinden, die precies begrijpt wat een angstconditie is en dus weet hoe je deze elimineert. Nogmaals, dit zijn er weinig en de meeste snappen er niets van (en doen dus maar wat). Ze zijn meer onderdeel van het probleem dan van de oplossing. Op deze site proberen we steeds meer goede adressen te verzamelen en te delen. Het beste adres in Nederland is Mindtuning: www.MindTuning.nl van de bekende angstcoach Pieter Frijters. Hij hielp vele bekende Nederlanders en nóg meer ‘normale’ mensen van hun angsten af. Het is in ieder geval belangrijk iets aan je probleem te doen, want last hebben van angstprobleem kost ontzettend veel levensplezier. Onnodig, want met een goede aanpak is het snel en eenvoudig op te lossen.

Reacties

Hoi Chan, Volgens mij kun je…

Hoi Chan,

Volgens mij kun je kalmeringsmiddelen vragen aan je arts om de reis rustig aan te gaan. Het lijkt misschien een vervelend idee, maar zodra je het een keer gedaan hebt en je ziet dat het niet mis gaat zul je je beter voelen. Je moet je geen slappeling voelen als je medicijnen nodig hebt, ik heb betablockers genomen om mijn tolkenexamen te doen. Zonder ratelde ik maar door, je snapte er niets meer van!
Mijn moeder heeft bijvoorbeeld last van reisziekte in het vliegtuig, ook daar kun je pilletjes tegen innemen. Vaak zijn die ook slaapverwerkkend dus dat helpt dan ook al weer.

Ik ben zelf overigens iemand die ontzettend veel vliegt, ik woon zoals ik al eerder aangaf in Italië en ik ga uiteraard regelmatig naar huis in Nederland. Voor mij is het nu net als op de fiets stappen alleen moet je wat langer in de rij staan. Uiteraard kun je het vliegtuig niet uit, maar bij een tocht van 2 uur is het echt zo voorbij. Eerst heb je het spannende gevoel van opstijgen, dan heb je de vlucht. Als je geen lowcost hebt maar een charter krijg je vaak nog iets te eten ook. En dan daal je alweer.
Ik houd het expres heel simpel voor je omdat ik denk dat dat het meeste helpt, advies van iemand die hier niet onder lijdt. Geef niet op want je zult zien dat het echt eigenlijk wel spannend is, zeker als er een vakantiesfeer omheen hangt.
Ken je de film "french kiss" waar Meg Ryan zo bang is om te vliegen? Uiteindelijk doet zij het ook. Vliegangst is overigens heel normaal, een vriendin van me heeft het ook. Het is grappig, jij vindt mijn angsten waarschijnlijk bespottelijk en ik denkbij jou, ik zou er graag bij zijn om je hand vast te houden en te laten zien dat er niets gebeurd. Het is als in het zwembad springen.
Hou vol, geef niet op.

groetjes
Linda

Hallo, Ik raakte erg door…

Hallo,

Ik raakte erg door het verhaal over vreemde angsten.
Ik heb zelf ook een vreemde angst. Schaam me er een beetje voor, maar het leid mijn dagelijks leven en ik kan geen keuzes maken. Er is mij gevraagd naar iemand toe te gaan in Duitsland. Ik moet daarvoor lang in de trein zitten. Ik heb dat nog nooit helemaal alleen gedaan en ben daar ook bang voor. Nog erger is dat ik heel erg bang ben voor aanslagen op de trein en zo.
Ik wil wel die reis doen, maar de vraag is of ik het ook echt ga aandurven. En zo ja moet ik het dan al snel doen of het eerst nog even uitstellen?
Ik hoop dat iemand mij spoedig verder kan helpen.

Alvast bedankt

Beste Herman, bedankt voor je…

Beste Herman, bedankt voor je snelle antwoord. Wij wonen in een prachtige omgeving waar je alle kanten op kunt met de fiets: bos, water, weilanden. Ik vind het heerlijk om in de natuur te zijn en om te fietsen maar dat lukt dus niet zo goed omdat ik last heb van die angsten. Het begint van tevoren al. Dan ben ik al aan het nadenken waar ik langs zal gaan zodat ik snel weer thuis kan zijn als het nodig is. Eigenlijk wil ik heel graag wat verder fietsen maar dat durf ik niet. Zodra ik op de fiets stap begin ik al na te denken waar ik op dat moment last van heb. Meestal is het mijn keel. Ik ben bang dat hij dicht gaat zitten en dat ik zal stikken. Ik durf dus bijvoorbeeld ook geen pindakaas te eten omdat ik gehoord heb dat je daar dood aan kunt gaan als je er allergisch voor bent. Je keel zwelt dan zoveel op dat je stikt. My worst nightmare!
Dus zit ik op de fiets de hele tijd te denken aan mijn keel en hoe hij voelt en of ik nog wel kan ademhalen. Ondertussen ben ik aan het bedenken hoe ver ik durf en ik zie dan al helemaal voor me dat ik helemaal in paniek raak als ik te ver van huis ben. Het hoeft niet perse over de keel te gaan. Het kan ook mijn hoofd zijn. Ik ben altijd bang dat er iets knapt in mijn hoofd. Als ik teveel nagedacht heb dan ben ik altijd bang dat mijn hersens het niet aankunnen en dat ik gek word. Dat kan ik onderweg ook heel eng vinden. Het gevoel dat er wat met mijn hoofd kan gebeuren. Het is altijd een gevoel, er is nooit pijn ofzo.
Op mijn elfde is het begonnen. Ik liep toen van school naar huis en opeens kreeg ik een hele droge keel en kon ik daardoor niet slikken. Ik raakte daarvan helemaal in paniek en ben toen een winkel ingerend en ik riep: "water"! Daar hebben ze me een glaasje water gegeven en toen was het over maar sindsdien heb ik een hele rits aan fobieen ontwikkeld. Ook heb ik last van dwangneurose, vooral als ik wegga van huis. Dan wil ik dingen rechtleggen want anders ben ik bang dat ik er onderweg aan moet denken en dan kan ik er niks meer aan doen. Het liefst loop ik met mijn ogen dicht het huis uit zodat ik niks verkeerd zie liggen.
Ik had gisteren deze site gelezen en vandaag moest ik inkopen doen voor mijn winkel. Een stuk rijden dus en dan heb ik er ook last van. Ik heb geprobeerd om zoveel mogelijk om me heen te kijken en dat werkte aardig. Ook heb ik gepuzzeld maar toch was ik zenuwachtig en voelde ik mijn keel. Het is erg lastig om je gedachten ervan af te brengen. Maar ik ben weer thuis en heb het overleefd. God wat ben ik altijd blij als ik weer thuisben!

Zo, nu weet je even iets meer over mijn angsten. Er is nog veel meer over te vertellen maar dat laat ik eerst maar. Ik hoop dat je snel je boek schrijft want ik kan wel 100 tips gebruiken.
In ieder geval bedankt voor bovenstaande tips. Ik ga ze gelijk uitproberen zodra ik weer ga fietsen.

Hoi A., Uit jouw bericht…

Hoi A.,

Uit jouw bericht kan ik niet opmaken wat precies jouw valkuil is tijdens het fietsen. Ik ken zoveel tips dat ik er een boek over kan schrijven. Dat doe ik dan ook maar binnenkort, denk ik;-)... Ik maak me er even wat makkelijk vanaf, maar het volgende werkt wel: richt je aandacht naar buiten, beweeg je ogen en je hoofd in alle richtingen en kijk met plezierige aandacht om je heen. Tel af en toe in je hoofd als volgt: snel en monotoon: 1-2-3-4-5-6-7, dan gaat je (denkbeeldige) stem omhoog bij 8 en eindig je laag bij 9. Doe dit 5 keer.

Vooruit, nog een tip: leer jezelf jongleren. Uit onderzoek blijkt dat je hersentechnisch onmogelijk een paniekaanval kan ervaren terijwl je jongleert. Het is het beste dat ik mijzelf ooit heb geleerd. En nu komt het mooie: jongleren kun je ook zonder de handeling uit te voeren (zaak is wel dat je het echt kan). Je kunt dan jongleren in je hoofd, terwijl je fietst bijv. Zaak is dan wel dat je het heel levendig doet, met oogbewegingen enz.

Zoals je (wellicht) opvalt, haal ik vaak aan dat je je ogen mag bewegen. Staren blokkeert en is dé fysieke een 'trigger' voor paniek en stress. Ook staren in je hoofd (statische, kleur- en bewegingsloze beelden oproepen) is een valkuil. Tot slot: let op je innerlijke dialoog. "Wat als ik straks ga fietsen en ik krijg onderweg een paniekaanval?" Ban 'Wat als...", gevolgd door een doemgedachte uit je systeem. Het is een gemene 'trigger'. Je weet niet wat er straks gaat gebeuren. Maar ga uit van het positieve. Bedenk dat je misschien wel leuke dingen ziet onderweg. Of een lekkere vent. Of denk aan wat je gaat doen. Misschien fiets je wel naar de stad om een nieuw truitje te kopen. Of jezelf op een andere manier tegoed te doen of te verwennen.

Richt je aandacht op dingen die je wel wilt. Wat je aandacht geeft, groeit. "Ik wil niet aan die angsten denken..." Waar denk je dan aan? Precies...

Succes ermee,

N.

Beste Herman, ik heb al zo'n…

Beste Herman, ik heb al zo'n 24 jaar last van angsten en paniekaanvallen. Ik ben vooral bang om te stikken, een hartaanval te krijgen, een hersenbloeding. Alles wat ineens kan gebeuren en waar ik dood aan ga. Als ik in mijn vertrouwde omgeving ben heb ik alles redelijk onder controle, maar als ik van huis moet dan komen de angsten. Ik heb ze vooral tijden het autorijden en fietsen en tijdens alle situaties waarin ik niet goed wegkan en waarbij ik zelf niet de controle over de situatie heb. Ik zit ineens te denken: eigenlijk overal waar ik niet gelijk de dokter kan bellen als er wat met me zou zijn.
Maakt verder niet zoveel uit.
Ik was blij verrast om te lezen dat je je angsten niet moet bevechten en dat je jezelf moet afleiden. Ik had zelf al gemerkt dat ik geen last van mijn angsten heb als ik een puzzeltje maak tijdens het autorijden (mijn vriend rijdt dan natuurlijk). Zodra mijn angsten opkomen pak ik mijn puzzelboekje en het is weg. Afleiding dus.
Mijn vraag is nu: wat kan ik doen om mezelf tijdens het fietsen af te leiden? Ik kan dan niet even een puzzeltje maken of even bij iemand op bezoek gaan. Ik ben aan het fietsen en dan heb je natuurlijk alle tijd om overal over na te denken en daar kan ik dan niet mee stoppen. Als ik in een veilig cirkeltje blijf fietsen dan lukt het me wel, zolang ik maar vrij snel thuis kan zijn. Maar ik zou zo graag eens wat verder willen zonder dat ik me er van tevoren al druk over maak. En ook tijdens het fietsen wil ik gewoon niet steeds aan die angsten denken, maar ja, dat doe ik dus wel.
Heb je een tip?

Hoi Linda, ik ben geen…

Hoi Linda, ik ben geen therapeut, gewoon iemand die je berichtje heeft gelezen en die even wil reageren omdat niemand dat tot nu toe heeft gedaan. Dat lijkt me vervelend omdat je er zo mee in je maag zit. Zoals ik het zie kun je nooit een verkeerde keuze maken. Als je naar je gevoel luistert dan zit je altijd goed. Je hebt een bepaalde bestemming in dit leven en welke keuze je ook maakt, het is altijd goed, je komt altijd daar waar je uiteindelijk terecht moet komen.
Ik doe dit mijn hele leven al en het werkt! Dus wat zegt je gevoel? Wat zou je het allerliefste willen? Stoppen met deze baan? Of toch een andere baan zoeken? Kies voor hetgeen het beste voelt en dan is het altijd goed! Je blijft nooit met niets achter en je leert door elke stap die je maakt.
Ik hoop dat je hier wat aan hebt. Voor mij werkt het in ieder geval. Ik heb de mooiste baan van mijn leven (een eigen kledingwinkel) en doe precies dat wat ik wil (dat neemt niet weg dat ik last van angsten heb maar dat is weer een probleem waar ik zelf mee om moet zien te gaan).
Sterkte!

Ik hoop dat iemand op mijn…

Ik hoop dat iemand op mijn bericht wil reageren. Ik heb alle reacties gelezen en vond ze erg nuttig maar wat doe je als je probleem gedeeltelijk reëel is en gedeeltelijk niet reëel?
Dus niet dat je bang bent dat je huis in zal storten, maar iets dat een probleem kan worden?
Ik woon in Italië en wil graag van baan veranderen. Maar de situatie is hier niet goed zoals in Nederland en veel mensen hebben veel moeite met het vinden van een vaste baan.
Maar ik zit hier nu 5 jaar bij dit bedrijf en ben van meerdere dingen bang: bang om hier te blijven en voorgoed spijt te krijgen dat ik niet weg ben gegaan, en bang om de verkeerde keuze te maken en met niets achter te blijven.
De gesprekken die ik tot nu toe heb gevoerd gingen goed maar de contracten zijn altijd van bepaalde duur (bv. een jaar) en bieden veelal minder geld.
Maar ik ben pas 28 en wil hier niet tot mijn pensioen zitten.
En nu zit ik met dit voortdurende dilemma en ik kan aan niets anders meer denken. Ik werk niet meer geconcentreerd, heb geen lol meer in uitjes, denk alleen maar aan hoe het toch verder moet.
Gisteravond was ik voor het eerst weer eens alleen (partner was weg en even een avond geen vriendinnen) en om er niet teveel aan te denken ben ik gaan schoonmaken. Op zich gaf me dat wel positieve energie maar zodra ik ga slapen komt het terug. Dus maar weer een slaapmiddel genomen. De dokter heeft me dat aangeraden zodat ik toch een beetje uitgerust blijf anders worden de angsten nog erger.
Maar nu zit ik al de hele dag op mijn werk met draaiend hoofd, kan mijn ogen niet openhouden (en dat komt niet door het slaapmiddel want dat heb ik al vaker genomen en heeft nooit dit effect gehad). Ik wil mijn gedachten buitensluiten, er niet meer aan denken tot de volgende stap genomen moet worden.

Ik word ook bang voor mezelf, heb al een depressief verleden ondanks alle positieve dingen die ik kan. Ik raak op een gegeven moment in zo'n negatieve spiraal dat ik denk, laat ook allemaal maar.

HELP!!

Hallo ik wil toch even…

Hallo ik wil toch even reageren ,het klinkt allemaal zo makkelijk proberen gedachten om zetten in leuke dingen,als je een aanval krijgt dan kun je zo veel proberen aan iets anders te denken maar gaat niet en dat is met iets ondernemen het zelde.Je bent zo bang ,die gedachten krijg je niet uit je hoofd.
Ik wilde even vragen over de H.Tunning hoe kan het mogelijk zijn dat deze meneer iemand binnen een paar uur van je fobie af helpt dan zouden alle mensen wie het hebben toch meteen die H.Tunning inschakkelen en niet via de weg van ziekenhuis,ipzo enzo verder volgen.Als ik weet dat ik de garantie krijg dat het helpt dan zou ik er alles voor willen betalen om mijn dochter een gelukkig leven te willen geven,dat zou ik graag wllwn weten.Ik ben een bezorgde moeder.

Hoi Niels, Het principe is…

Hoi Niels,

Het principe is vrij simpel. Toch vereist het in de praktijk wat voetenwerk, inzicht en vertrouwen. Daarnaast zijn er ook methodieken om het proces te versnellen. Maar in feite komt het neer op wat je hebt samengevat. Je angstmechanisme is in de overdrive geraakt. Vergelijk het met een auto die verhoogd stationair loopt en je even moet schakelen of moet laten op laten komen voordat ie weer normaal loopt. Nu kun je een motor uiteindelijk door een monteur laten afstellen. Dat kun je aan je hersenen zelf overlaten, door nieuwe impulsen op te zoeken.

Ik ben me bewust van een aantal valkuilen. Daarom adviseer ik vaak toch op zoek te gaan naar een goede coach of therepeut. Met de info op de site kun je in ieder geval wel vast zelf veel mee.

Succes, Herman

Hey Herman, Hoe jij de dingen…

Hey Herman,

Hoe jij de dingen beschrijft kan ik me echt wel zeker in vinden.
Heb nou iets meer dan een jaar last van Agorafobie, maar die naam wil ik het niet meer geven,
Ik ben het er zwaar mee eens dat het er veel over te praten juist de angst in stand houdt.
Exposure geloof ik ook niet meer in. Heb ik tijden geprobeert, koste heel veel energie, was op de goede weg, nam een te grote stap en weer terug bij af als het niet erger is.
Mja Maar hoe jij het beschrijft klinkt het allemaal zo makkelijk.
Ga leuke dingen doen die je afleiding nodig hebben.
Als ik jou dan goed begrijp, ik ga leuke dingen doen bijv. beetje buiten vliegen met rc helicopter, heb je al die zintuigen wel voor nodig, of met de hond wandelen enz enz. het angstige gedrag wel afneemt? als het ware dat het een nieuw gedrag is dat mn oude angstige gedrag overschrijft? Werkt het zo makkelijk? of denk ik nou verkeerd?
Alvast bedankt voor je antwoord.
grt,. Niels

Pagina's

Direct aan de slag
met het oplossen van je probleem?

Dat kan nu ook online!
Klik HIER voor meer info.

 
“Ik slikte hartmedicijnen om rustig te blijven”
 
“Ik had zélf mijn angsten heel groot gemaakt”
 
“In gesprekken struikelde ik over mijn woorden en verkrampte”
 
“Ik durfde de straat niet meer. Alleen thuis was het veilig”